İLHAMAT VE TAGLİTAT / NEVM ve HALAT-I NEVM

1) İLHAMAT VE TAGLİTAT Ahmet Mithat İst. Tercüman-ı Hakikat Matbaası 176 S. 1302(1885) ÖZEGE 8747
Ahmet Mithat’a ait psikoloji konulu eser. İlhamât Ve Taglitât’ın kelime anlamı İlahî İlhamlar ve Şeytanî-Nefsî Ayartmalar’dır. Yazarın bu eseri Batı’daki felsefecilerin ve psikoloji çevrelerinin insan çözümlemelerine karşılık bir cevap niteliği taşımaktadır. Eser, on iki bölüm ve bir hâtimeden oluşmaktadır. Eserde insan psikolojisi, nefs ve terbiyesine ilişkin birçok konuda bilgiler yer almaktadır. Yazar, kendi dönemine göre oldukça yalın bir Türkçe ile eseri kaleme almıştır. İlhâmât ve Taglîtât, 1302/1884-85 yılında İstanbul’da tefrika edilmiştir.

2) NEVM ve HALAT-I NEVM Ahmet Mithat İst. Kırkambar Matbaası 205 S. 1298(1881) ÖZEGE 15403
Ahmet Mithat Efendi’nin psikoloji ve fizyoloji alanında yazdığı bir eseri. 19. asır Türk edebiyatçılarının farklı alanlara ilgisini gösteren bir örnek olarak eser yazarının da belirttiği gibi “tetkikat-ı fenniye”ye dair bir teliftir. Birinci bölümü “Nevm”, ikinci bölümü “Hâlât-ı Nevm” başlıklı eserin her bir bölümü 11 mebhasten ibarettir. İkinci bölümde 8. mebhasin başlığı atlanmıştır.Birinci bölümü uyku ile ölüm ve uyku ile uyanıklık arasındaki ilişki, harici şekillerden soyutlanma, müşahede alemi, uykunun fizyoloji ve psikolojiye göre tarifi, uyku bahsinde vücudun bir makineye benzetilmesi, canlıdaki tasarruflar, uykunun fizyolojik sebepleri, uykunun bazı halleri, sun’i uyku ve mevzulara dair sonuçtan oluşmaktadır. İkinci bölümü sinirlerde duyum yetisi, vehim kuvvesi ve gulyabani gibi hayaller, kabus, alelade rüya, saf ve sadık rüya, rüya tabiri, dış sebeplerden kaynaklanan rüyalar, uykuda olanlara rüya göstermek mümkün müdür, sayıklamak, somnambulizm (uyurgezerlik) ve sonuçtan oluşmaktadır. Kitabın başlangıcında müellif İslam felsefesinin ve kelamın temel kavramlarından cevher ve arazdan hareketle uykuya dair yöntemsel bir giriş yapmakla birlikte eser modern felsefe, psikoloji ve fizyolojiye dayanan bilgilerle uyku ve uykunun hallerini izaha çalışmaktadır. Kitabın esas bahsi rüyadır.