TÜRKİYE’DE SOL AKIMLAR 1908-1925

İlk dönem Osmanlı-Türkiye sol hareketi, 1908’de kurulan meşruti monarşinin verdiği sınırlar içinde çeşitli etnik-dinî kimliklerin bir arada bulunduğu, “enternasyonalist” bir ruhla biçimlendi. Bu ruh,1908’den İttihat ve Terakki iktidarına, milli iktisat politikalarından Birinci Dünya Savaşı’na ve savaş koşullarıyla biçimlendirilmiş bir ulus-devletin kuruluş evresine çeşitli sarsıntılarla nakloldu. Bu süreçte enternasyonalist işçi örgütlerinden millici “komünist” örgütlere ve partilere uzanan bir değişimden söz edilebilir.

Bu dönemin tarihi bugüne kadar genellikle milli komünist hareketle, milli hükümetin ilişkileri ekseninde yazıla geldi. Mete Tunçay bu araştırmasında, “sosyalizm cereyanı”nın kendine özgü refleks ve hareketlerini, imparatorluktan ulus-devlete geçiş sürecinde ele alıyor. Selanik İşçi Federasyonu’ndan Osmanlı Sosyalist Fırkası’na, İştirakçi Hilmi’den Mustafa Suphi’ye sol hareketin panoramasını gözler önüne seriyor. Günlük gazeteler, hatıralar, mektuplar, mahkeme kayıtları ve parti arşivleri, yalnızca örgüt
ve partilerin değil insanların da gerçek birer aktör olarak içinde yer aldığı bu araştırmanın zeminini oluşturuyor.